Kliniczny niedobór endokannabinoidów - wpływ na migrenę, fibromialgię i zespół jelita drażliwego.
Medycyna nadal stawia czoła trudnościom w radzeniu sobie z wieloma powszechnymi zespołami bólowymi, które nie posiadają klarownych, oczywistych objawów. Najnowsze badania na temat niedoboru endokannabinoidów potwierdzają teorię dotyczącą ich wpływu na migreny, fibromialgię, zespół jelita drażliwego i innych chorób, które nadal trudno jest skutecznie leczyć.
Czym jest kliniczny niedobór endokannabinoidów?
Kliniczny niedobór endokannabinoidów (CED, clinical endocannabinoid deficiency) to hipoteza która mówi, że każdy człowiek ma swój naturalny poziom endokannabinoidów. Substancje te wpływają na nasze samopoczucie, a także na nasz układ nerwowy. W pewnych sytuacjach, zarówno dziedzicznych jak i nabytych, ten naturalny poziom endokannabinoidów może być niewystarczający i prowadzić do różnych problemów zdrowotnych.
Każdy człowiek ma swoją własną naturalną równowagę endokannabinoidową, która jest odzwierciedlana przez poziomy dwóch kluczowych endokannabinoidów wytwarzanych przez nasz organizm - anandamid (AEA) i 2-arachidonoiloglicerolu (2-AG). Te substancje, znane jako endokannabinoidy, wpływają na różne funkcje organizmu, takie jak odczuwanie bólu, trawienie, nastrój i sen, poprzez oddziaływanie z receptorami kannabinoidowymi w mózgu. Jeśli ta równowaga endokannabinoidowa zostanie zaburzona, może to prowadzić do obniżonej tolerancji na ból oraz problemów z trawieniem, nastrojem i snem, ponieważ układ endokannabinoidowy (ECS) odgrywa istotną rolę w regulowaniu tych procesów. Teoria związana z przewlekłym niedoborem endokannabinoidów (CED) sugeruje, że takie zaburzenia równowagi mogą mieć podłoże genetyczne, być wrodzone lub występować w wyniku urazów lub chorób, co może prowadzić do charakterystycznych problemów zdrowotnych z unikalnymi objawami.
Teorię klinicznego niedoboru endokannabinoidów (CED) po raz pierwszy przedstawiono w roku 2001. Jednak dokładniejsze badania przeprowadzono w roku 2004. Teoria CED opierała się na sugestii, że wiele chorób mózgu jest związanych z brakami w neuroprzekaźnikach, które wpływają na różne aspekty zdrowia psychicznego. Na przykład, niedobór acetylocholiny jest związany z chorobą Alzheimera, brak dopaminy związany jest z chorobą Parkinsona, a niedobór serotoniny i noradrenaliny jest łączony z depresją. Podobnie teoria CED sugeruje, że niedobór endokannabinoidów może mieć podobny wpływ na niektóre zaburzenia, które wykazują określone objawy kliniczne jako wynik tego niedoboru.
Współwystępowanie migreny, fibromialgii i zespołu jelita drażliwego.
Niedobór endokannabinoidów a zespoły bólowe
Istnieją trzy główne schorzenia zdrowotne: migrena, fibromialgia i zespół jelita drażliwego, które często występują jednocześnie u tych samych osób. Ludzie cierpiący na te schorzenia są często źle diagnozowani i często etykietowani jako osoby, które mają problemy wyłącznie psychosomatyczne. Dodatkowo, tradycyjne terapie farmakologiczne często nie przynoszą oczekiwanych korzyści.
W tych trzech stanach zdrowia objawiają się różne symptomy, takie jak nadwrażliwość na ból i zwiększona reakcja ośrodka nerwowego. Istnieje podejrzenie, że mogą one mieć wspólną przyczynę w zakresie patofizjologii, co sugeruje, że niedobór endokannabinoidów może być kluczowym czynnikiem.
Pierwotnie hipoteza ta była oparta na obserwacji genetycznych podobieństw między różnymi chorobami, na objawach związanych z układem endokannabinoidowym oraz na pozytywnych efektach leczenia kannabinoidami na te schorzenia. Jednak wówczas brakowało konkretnych dowodów z badań klinicznych. Obecnie jednak istnieją statystycznie istotne różnice w poziomach anandamidu (jednego z endokannabinoidów) w płynie mózgowo-rdzeniowym u osób z migreną, a zaawansowane badania obrazowe wykazały nieprawidłowości w funkcjonowaniu układu endokannabinoidowego u osób z zespołem stresu pourazowego. Dodatkowe badania dostarczają solidnych dowodów na korzyści wynikające z leczenia kannabinoidami oraz zmiany stylu życia, które wpływają na układ endokannabinoidowy, takie jak poprawa snu i zmniejszenie bólu.
Czy niedobór endokannabinoidów ma związek z migreną?
Migrena to powszechny problem bólu głowy, który dotyka 14% populacji w Stanach Zjednoczonych. To złożona choroba, o podłożu genetycznym, charakteryzująca się napadowymi bólami głowy, często po jednej stronie głowy oraz towarzyszącymi objawami, takimi jak mdłości, nadwrażliwość na światło i dźwięki. Istnieją czynniki wyzwalające migrenę, takie jak zmiany hormonalne i czynniki środowiskowe.
Wielu badaczy sugeruje, że istnieje związek między migreną a układem endokannabinoidowym (ECS). Substancja związana z ECS, nazywana anandamidem, wydaje się wpływać na receptory serotoninowe, zwiększając aktywność receptora 5-HT1A o 89% i hamując aktywność receptora 5-HT2A o 36%. Objawy migreny, takie jak nadwrażliwość na światło i dźwięki, sugerują także, że istnieje problem z nadmierną wrażliwością na bodźce, który może być regulowany przez ECS. Istnieją hipotezy, że obszar szarej istoty mózgowej może odgrywać kluczową rolę w migrenie, a anandamid może wpływać na analgezję (zmniejszenie bólu) lub hiperalgezję (zwiększenie wrażliwości na ból), w zależności od aktywności receptora CB1.
Niedobór endokannabinoidów i jego wpływ na występowanie fibromialgii
Fibromialgia to schorzenie charakteryzujące się bólem tkanek miękkich, który może występować w różnych częściach ciała. W tym schorzeniu często pojawiają się bolesne guzki zwane punktami spustowymi, które są szczególnie widoczne na ramionach i szyi, ograniczając zdolność do wykonywania aktywności fizycznych. Fibromialgia jest związana z depresją i stanami lękowymi, chociaż nie jest jasne, czy te stany wpływają na występowanie fibromialgii, czy też są wynikiem tego schorzenia. Jest częstsza u kobiet i wpływa negatywnie na sen.
Obecnie wielu ekspertów uważa, że fibromialgia jest związana z nadwrażliwością ośrodkowego układu nerwowego, która objawia się jako ból neuropatyczny. Zauważono zwiększoną wrażliwość na ból w związku z niedoborem endokannabinoidów w rdzeniu kręgowym, a endokannabinoidy mogą pomagać w zmniejszeniu tej nadwrażliwości. Dlatego też terapia kannabinoidami może być rozważana jako opcja leczenia różnych schorzeń wywołanych nadmierną wrażliwością nerwową, takich jak nadwrażliwość trzewna, allodynia związana z bólem neuropatycznym oraz złożony zespół bólu miejscowego.
Niedobór endokannabinoidów a zespół jelita drażliwego
IBS (Zespół Jelita Drażliwego) to rodzaj zaburzenia, które charakteryzuje się dolegliwościami takimi jak ból, skurcze, dyskomfort i nieregularności w funkcjonowaniu jelit. Te objawy manifestują się przede wszystkim jako biegunka, zaparcie lub ich naprzemienne występowanie. Ataki IBS są ściśle związane z uczuciem lęku, choć nadal istnieje kontrowersja co do tego, czy lęk powoduje te objawy, czy może to być odwrotnie. Określone pokarmy lub niestosowanie się do diety, na przykład przejadanie się, mogą wywoływać poszczególne epizody tego zaburzenia. IBS jest uważane za zaburzenie idiopatyczne, co oznacza, że nie ma jednoznacznych fizycznych objawów identyfikujących je, a nawet standardowe badania diagnostyczne, takie jak badania laboratoryjne czy kolonoskopia, zazwyczaj nie wykazują innych przyczyn do tych dolegliwości. Diagnoza IBS opiera się głównie na zastosowaniu określonych kryteriów diagnostycznych, tak zwanych kryteriów rzymskich.
Niektórzy badacze opisują IBS jako zaburzenie, którego źródło nie jest znane, i leczą je lekami, których dokładny mechanizm działania jest nieznany. Istnieje przypuszczenie, że IBS może wynikać z nadwrażliwości jelit, charakteryzującej się cechami alodynii (uczucie bólu przy bodźcach, które normalnie nie wywołują bólu) i hiperalgezji (zwiększona wrażliwość na ból) przewodu pokarmowego. Nowe badania nad układem endokannabinoidowym (ECS) i jego związkami z przewodem pokarmowym sugerują, że ECS może wpływać na regulację, wydzielanie i stan zapalny jelita, co daje podstawy do rozważenia kannabinoidów jako potencjalnych leków przeciwbólowych i przeciwzapalnych dla pacjentów z IBS. Przykładowo, konopie indyjskie są jednym z pierwszych skutecznych leków stosowanych w XIX wieku do leczenia IBS, szczególnie w przypadku intensywnej biegunki związaną z cholerą. Ostatnie badania potwierdzają tę koncepcję przy użyciu nowoczesnych metodologii.
Wielu naukowców coraz częściej podkreśla teorię, że uwzględnienie stylu życia jest kluczowym elementem terapii chorób przewlekłych układu pokarmowego. Szczególnie korzystny wpływ na funkcję endokannabinoidów wykazują ćwiczenia aerobowe o niewielkim obciążeniu. Dodatkowo, zmiany w diecie przy wykorzystaniu probiotyków i prebiotyków mogą pomóc nie tylko w łagodzeniu objawów zespołu jelita drażliwego (IBS), ale także w leczeniu różnych innych chorób przewlekłych układu pokarmowego. W rezultacie podejścia terapeutyczne, które łączą różne metody, prawdopodobnie okażą się skuteczne w radzeniu sobie z tymi powszechnymi, choć trudnymi do leczenia, problemami klinicznymi.
Niedobór endokannabinoidów a inne schorzenia
Badania wykazały, że system endokannabinoidowy (ECS) ma istotne znaczenie w rozwijaniu i przebiegu różnych schorzeń. W przypadku choroby lokomocyjnej, badacze przeprowadzili eksperymenty na ochotnikach, którzy doświadczyli zmniejszonej grawitacji podczas lotów parabolicznych. Okazało się, że ECS odgrywa istotną rolę w patofizjologii tej choroby.
W przypadku stwardnienia rozsianego, eksperymenty na zwierzętach jednoznacznie dowodzą wpływu ECS na rozwój tej choroby. Badania na mysim modelu choroby Huntingtona (HD) w 2008 roku wykazały znaczące zaburzenia funkcji endokannabinoidów, co wskazuje na istotność tego systemu w kontekście HD.
Najnowsze badania na ludziach wyjaśniły także rolę ECS w reakcjach na stres pourazowy. Wyniki tych badań potwierdzają, że kannabidiol (CBD), składnik konopi, może być skuteczny w leczeniu tego rodzaju stanów.
Obszerna lista innych zaburzeń, które mogą wchodzić w zakres klinicznego niedoboru endokannabinoidów, obejmuje również brak przyrostu masy ciała u noworodków, mukowiscydozę, kauzalgię, splot ramienny, ból fantomowy kończyn, kolę niemowlęca, jaskrę, bolesne miesiączkowanie, wymioty ciężarnych, niewyjaśnioną utratę płodu (powtarzające się poronienia), zespół stresu pourazowego (PTSD), chorobę dwubiegunowa i prawdopodobnie wiele innych. Wszystkie wykazują niezbadane dotąd cechy patofizjologiczne i pozostają oporne na leczenie.
Źródło:
- "Clinical Endocannabinoid Deficiency Reconsidered: Current Research Supports the Theory in Migraine, Fibromyalgia, Irritable Bowel, and Other Treatment-Resistant Syndromes", Ethan B. Russo.
Poznaj odpowiedzi na ważne pytania na temat klinicznego niedoboru kannabinoidów
(FAQ)
Za co odpowiada układ endokannabinoidowy?
Układ endokannabinoidowy odgrywa kluczową rolę w zapewnieniu homeostazy poprzez wpływ na wiele różnych funkcji organizmu w tym snu, pamięci, odczuwanie bólu, regulację apetytu i stanów zapalnych.