Niewydolność jajników oraz późniejszy spadek poziomu estrogenów w okresie menopauzy są powiązane z objawami naczynioruchowymi i moczowo-płciowymi, przyrostem masy ciała, chorobami kardiometabolicznymi oraz utratą masy kostnej. Osteopenia to ukryty stan charakteryzujący się niską masą kostną, który zazwyczaj występuje przed osteoporozą. Dotyczy około połowy kobiet po 50. roku życia i wiąże się z znacznym wzrostem ryzyka złamań w porównaniu do kobiet z prawidłową masą kostną. W procesie starzenia, utrata kości zachodzi w wyniku zmniejszenia aktywności osteoblastów, co prowadzi do redukcji masy kostnej i zwiększonej podatności na złamania. W 2023 roku opublikowano serie przypadków stosowania CBD u kobiet po menopauzie z osteopenią u których zaobserwowano zmniejszenie markerów obrotu kostnego w surowicy co wskazuje na ochronny efekt kannabidiolu na kości.

Spis treści

1. Czym jest układ endokannabinoidowy?

2. Menopauza a utrata masy kostnej

3. Czy osteopenia to początek osteoporozy?

4. CBD na osteoporozę – nowa nadzieja dla układu kostnego?

5. Dotychczasowe wyniki badań nad zastosowaniem CBD w osteopenii

6. Kannabinoidy a jakość życia kobiet po menopauzie - CBD może pomóc łagodzić objawy menopauzy

7. Przyszłość badań nad CBD i kannabinoidami w leczeniu kości

8. Podsumowanie - CBD w leczeniu osteoporozy może zmniejszyć utratę masy kości poprzez przyspieszone tworzenie osteoblastów

9. Źródło

Czym jest układ endokannabinoidowy?

Układ endokannabinoidowy (ECS) to złożony system biologiczny, który odgrywa istotną rolę w regulacji różnych procesów fizjologicznych w organizmie. Został odkryty stosunkowo niedawno, w latach 90. XX wieku, w ramach badań nad działaniem kannabinoidów – związków chemicznych występujących w konopiach, takich jak THC i CBD. Mimo że nadal trwają badania nad tym układem, wiadomo już, że ECS ma istotne znaczenie dla utrzymania homeostazy, czyli równowagi wewnętrznej w organizmie.

Elementy układu endokannbinoidowego

Główne elementy układu endokannabinoidowego to:

Receptory endokannabinoidowe - to białka na powierzchni komórek, które odbierają sygnały chemiczne. W układzie endokannabinoidowym wyróżniamy dwa główne typy receptorów:

CB1 - znajdują się głównie w mózgu i centralnym układzie nerwowym, ale także w niektórych częściach innych narządów. Są one odpowiedzialne m.in. za regulację bólu, apetytu, nastroju oraz pamięci.
CB2 - występują głównie w komórkach układu odpornościowego, a także w tkance kostnej. Odpowiadają za modulowanie reakcji zapalnych i działanie układu odpornościowego.

Endokannabinoidy - to związki chemiczne produkowane naturalnie przez organizm, które działają podobnie do kannabinoidów pochodzących z konopi (fitokannabinoidów). Najważniejsze z nich to:

Anandamid (AEA) – znany także jako „cząsteczka szczęścia”, anandamid odgrywa rolę w regulacji nastroju, bólu i pamięci.
2-Arachidonoiloglicerol (2-AG) – głównie zaangażowany w modulowanie odpowiedzi immunologicznych i procesów zapalnych.

Enzymy – odpowiadają za syntezę i rozkład endokannabinoidów po ich zużyciu. Dwa główne enzymy to:

FAAH (hydrolaza amidów kwasów tłuszczowych) – rozkłada anandamid.
MAGL (lipaza monoacyloglicerolu) – rozkłada 2-AG.

Funkcje układu endokannabinoidowego

Układ endokannabinoidowy wpływa na szeroki zakres procesów biologicznych i fizjologicznych, takich jak:

Regulacja bólu i stanów zapalnych
Kontrola apetytu i metabolizmu.
Wpływ na nastrój, emocje i stres.
Regulacja cykli snu i czuwania.
Wspieranie funkcji układu odpornościowego.
Wpływ na pamięć i uczenie się.

ECS a fitokannabinoidy

Menopauza a utrata masy kostnej

Menopauza to naturalny etap, w którym dochodzi do wygasania funkcji jajników, co prowadzi do spadku poziomu estrogenów. Hormony te odgrywają znaczącą rolę w utrzymaniu zdrowia kości poprzez równoważenie procesów resorpcji i tworzenia tkanki kostnej. W okresie menopauzy procesy te stają się nierównomierne – aktywność osteoklastów (komórek rozkładających kości) wzrasta, podczas gdy działanie osteoblastów (komórek budujących kość) maleje. To prowadzi do stopniowej utraty masy kostnej, zwiększając ryzyko osteopenii i osteoporozy. Co więcej, zmiany te nie są od razu widoczne w pomiarach gęstości mineralnej kości (BMD), co sprawia, że wykrywanie problemów kostnych może być opóźnione.

Czy osteopenia to początek osteoporozy?

Osteopenia to stan, który często poprzedza osteoporozę i charakteryzuje się obniżoną gęstością mineralną kości. Jest ona często diagnozowana za pomocą absorpcjometrii rentgenowskiej o podwójnej energii (DXA), która stanowi „złoty standard” w diagnostyce utraty masy kostnej. Chociaż terapie, takie jak hormonalna terapia zastępcza, bisfosfoniany i selektywne modulatory receptora estrogenowego, mogą pomóc w spowolnieniu utraty kości, to jednak wiążą się z ryzykiem działań niepożądanych, takich jak zwiększone ryzyko zakrzepicy, nowotworów czy martwicy kości żuchwy. Dlatego konieczne jest znalezienie alternatywnych, bezpieczniejszych metod leczenia.

Etapy demineralizacji kości

CBD na osteoporozę – nowa nadzieja dla układu kostnego?

Kannabidiol (CBD), jeden z wielu fitokannabinoidów występujących w konopiach, zyskał w ostatnich latach szerokie uznanie ze względu na swoje właściwości przeciwbólowe, przeciwzapalne i neuroprotekcyjne. Coraz więcej dowodów wskazuje, że kannabidiol może również wpływać korzystnie na zdrowie kości. Badania przedkliniczne sugerują, że CBD może zmniejszać aktywność osteoklastów, czyli komórek odpowiedzialnych za resorpcję kości, a jednocześnie stymulować działanie osteoblastów, które odpowiadają za tworzenie nowej tkanki kostnej. W badaniach na zwierzętach, CBD wykazywało działanie ochronne na integralność kości, co sugeruje, że może mieć potencjał w zapobieganiu i leczeniu osteopenii oraz osteoporozy.

Dotychczasowe wyniki badań nad zastosowaniem CBD w osteopenii

Chociaż dotychczasowe badania nad wpływem CBD na zdrowie kości są ograniczone, istnieją pewne obiecujące wyniki. W jednym z badań eksperymentalnych, doustne podawanie CBD dwa razy dziennie u zdrowych osób w dawkach od 120 do 480 mg/dzień przez 7 dni prowadziło do marginalnie znaczącego (p=0,06) zmniejszenia markera resorpcji kości (CTx - ang. carboxyl-terminal collagen crosslinks), co sugeruje, że kannabidiol może hamować procesy niszczenia kości. Badanie to jest zgodne z wcześniejszymi badaniami przedklinicznymi, które wskazywały na zdolność CBD do zmniejszania aktywności osteoklastów.

W najnowszym badaniu klinicznym z 2023 roku na dwóch kobietach po menopauzie z osteopenią, podawanie CBD dwa razy dziennie przez 12 tygodni prowadziło do zmniejszenia markerów zarówno resorpcji, jak i tworzenia kości. Kobiety otrzymywały 100 lub 300 mg CBD dziennie, a w badaniu stwierdzono średnie zmniejszenie markera resorpcji kości (CTx) o 18,3%, a markera tworzenia kości (P1NP - ang. procollagen type 1 N-terminal propeptide) o 24,7%. Wyniki te są porównywalne z efektami uzyskiwanymi podczas terapii antyresorpcyjnych, takich jak bisfosfoniany. Co więcej, nie odnotowano istotnych działań niepożądanych, a kannabidiol było dobrze tolerowane przez uczestniczki badania.

Kannabinoidy a jakość życia kobiet po menopauzie - CBD może pomóc łagodzić objawy menopauzy

Przyszłość badań nad CBD i kannabinoidami w leczeniu kości

Mimo obiecujących wyników, konieczne są dalsze badania nad długoterminowymi efektami stosowania CBD w kontekście zdrowia kości. Większość dotychczasowych badań miała charakter krótkoterminowy lub dotyczyła ograniczonej liczby uczestników. W przyszłości warto przeprowadzić większe, randomizowane badania kliniczne, aby lepiej zrozumieć, w jaki sposób kannabinoid CBD wpływa na markery obrotu kostnego oraz gęstość mineralną kości (BMD - ang. bone mineral density) w populacji kobiet po menopauzie. Ponadto, należy zbadać optymalne dawki kannabidiolu, które zapewnią maksymalne korzyści dla zdrowia kości, oraz ewentualne interakcje z innymi suplementami diety, takimi jak wapń i witamina D, które są standardowo stosowane w leczeniu osteopenii.

Podsumowanie - CBD w leczeniu osteoporozy może zmniejszyć utratę masy kości poprzez przyspieszone tworzenie osteoblastów

Osteopenia to poważny problem zdrowotny, który dotyka znaczną część populacji kobiet w średnim wieku po menopauzie. CBD, jako nietoksyczny związek pochodzący z konopi, może okazać się obiecującą alternatywą lub wsparciem dla standardowych metod leczenia. Badania przedkliniczne i wstępne badania kliniczne sugerują, że kannabidiol może mieć ochronny wpływ na kości, hamując resorpcję i wspierając procesy ich odbudowy. Jednak aby w pełni ocenić jego skuteczność i bezpieczeństwo, potrzebne są dalsze, szeroko zakrojone badania kliniczne. CBD może w przyszłości stać się ważnym elementem w terapii osteopenii oraz poprawie jakości życia kobiet po menopauzie.